بلاگ
بیشترین خرابی در گیربکس مربوط به ست دشلی است
(ست دشلی کارماتک)
رانندگی شما تعیین می‌کند چقدر عمر کند
گیربکس قلب سیستم انتقال قدرت است. هر قطعه در آن نقشی حیاتی دارد، اما تجربه تعمیرگاه‌ها و آمار تولیدکنندگان صنعت نشان می‌دهد که بیشترین خرابی در گیربکس‌ها مربوط به ست دشلی (Gear Set) است؛ یعنی همان مجموعه دنده‌هایی که گشتاور موتور را به چرخ‌ها منتقل می‌کنند.
در این مقاله بررسی می‌کنیم چرا ست دشلی این‌قدر آسیب‌پذیر است، و رفتار رانندگی چگونه مستقیماً عمر یا مرگ آن را تعیین می‌کند.
ست دشلی چیست و چرا حیاتی است؟
ست دشلی در واقع جفت دنده‌ای است که با یکدیگر درگیر می‌شوند تا نسبت دنده و جهت چرخش را تغییر دهند.
این مجموعه‌ها درگیرترین بخش گیربکس هستند و دائماً تحت فشار، حرارت، و تماس فلز با فلز قرار دارند.
در صورت ضعف روانکاری یا اعمال بار بیش ازحد، سطح دندانه‌ها دچار شکستگی، خوردگی یا تغییر شکل می‌شود.
اما نکته مهم‌تر این است که بسیاری از این خرابی‌ها نه به خاطر طراحی یا جنس قطعه، بلکه به دلیل رفتار رانندگی اتفاق می‌افتد.
رفتارهای رانندگی که باعث خرابی ست دشلی می‌شوند
۱. شتاب ناگهانی از حالت سکون
در لحظه‌ی شروع حرکت، گشتاور به‌طور ناگهانی به دنده‌ی اول منتقل می‌شود. اگر راننده با گاز زیاد یا رها کردن ناگهانی کلاچ حرکت کند، فشار ضربه‌ای (Shock Load) باعث ترک‌های میکروسکوپی و شکست دندانه‌ها می‌شود.
🔧 نتیجه: شکست دنده‌های پینیون یا لب‌پر شدن دندانه‌های کرانویل یا خوردگی دنده‌های دشلی.
۲. تعویض دنده خشک و بدون هماهنگی دور موتور
وقتی راننده بدون هماهنگی بین دور موتور و سرعت خودرو دنده را عوض می‌کند، دنده‌ها با اختلاف سرعت درگیر می‌شوند.
🔧 نتیجه: ساییدگی سطح تماس و لب‌پر شدن لبه‌ی دندانه‌ها.
۳. کاهش خشن دنده در سرعت بالا
کاهش ناگهانی از دنده‌های بالاتر به پایین‌تر، باعث می‌شود موتور با سرعتی کمتر از گیربکس بچرخد. فشار معکوس ایجادشده روی ست دشلی باعث چسبیدگی فلزی سطح دندانه‌ها می‌شود.
🔧 نتیجه: سایش شدید و تغییر رنگ (سوختگی) سطح دندانه.
۴. رها کردن ناگهانی کلاچ
درگیری ناگهانی کلاچ هنگام تعویض دنده، باعث ورود ضربه‌ی مکانیکی شدید می‌شود.
🔧 نتیجه: ترک‌های خمشی در پایه دندانه‌ها و شکست خستگی در پینیون.
۵. رانندگی در دور پایین با گشتاور بالا
حرکت با دنده‌ی سبک در سرعت پایین (مثلاً دنده ۴ در سرعت ۳۰ کیلومتر)، باعث می‌شود ست دشلی تحت فشار مداوم و روانکاری ناقص قرار گیرد.
🔧 نتیجه: ایجاد حفره‌های سطحی (Pitting) و کاهش بازدهی انتقال قدرت.
۶. لانچ و دریفت‌های مکرر
در خودروهای اسپرت یا تیون‌شده، شتاب‌های ناگهانی مکرر، بار ضربه‌ای شدید به دنده‌های اول و دوم وارد می‌کند.
🔧 نتیجه: شکست کامل دندانه‌ها و تاب برداشتن شفت خروجی.
۷. نگهداری نامناسب و تعویض دیرهنگام واسکازین
واسکازین گیربکس نقش حیاتی در روان کاری سطوح فلزی دارد. تأخیر در تعویض یا استفاده از واسکارین بی‌کیفیت، باعث غلظت و تماس مستقیم فلز با فلز می‌شود.
🔧 نتیجه: سایش همگانی در تمام ست دشلی‌ها و افزایش حرارت کاری گیربکس.
نشانه‌های خرابی ست دشلی در خودرو
اگر یکی از علائم زیر را حس کردی، احتمال خرابی در ست دشلی زیاد است:
- صدای غرغر یا زوزه هنگام شتاب گرفتن یا رها کردن گاز
- لرزش در دسته دنده
- داغ شدن غیرعادی گیربکس
- کاهش راندمان یا تاخیر در انتقال نیرو
- تغییر رنگ روغن یا وجود براده فلزی در آن
جمع‌بندی
ست دشلی‌ها حیاتی‌ترین و در عین حال آسیب‌پذیرترین بخش گیربکس هستند.
طبق آمار، بیش از ۴۰٪ از خرابی‌های گیربکس مستقیماً به ست دشلی‌ها مربوط می‌شود.
رفتار راننده — از نحوه‌ی شتاب‌گیری تا تعویض دنده و نگهداری روغن — مهم‌ترین عامل در عمر مفید آن‌هاست.
بنابراین، اگر بخواهیم عمر گیربکس افزایش یابد، تنها راه واقعی این است که به جای رانندگی سریع‌تر، رانندگی دقیق‌تر یاد بگیریم.