معرفی قطعات موتور خودرو و کاربرد آنها
موتور و قطعات موتور خودرو خودرو، قطعه اصلی است که باعث حرکت خودرو می‌شود. موتور مجموعه‌ای پیچیده از قطعات است که با همکاری یکدیگر انرژی شیمیایی سوخت را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کنند و خودرو را به حرکت در می‌آورند.
در این مقاله، به بررسی قطعات موتور خودرو و موتورهای احتراق داخلی بنزینی می‌پردازیم و نقش هر یک را شرح می‌دهیم.
اصول کار موتور احتراق داخلی
موتورهای احتراق داخلی، به‌ویژه موتورهای بنزینی، بر اساس یک چرخه چهار زمانه کار می‌کنند:
- مکش (Intake): پیستون به سمت پایین حرکت می‌کند و مخلوط هوا و سوخت را به داخل سیلندر می‌کشد.
- تراکم (Compression): پیستون به سمت بالا حرکت می‌کند و مخلوط هوا و سوخت را متراکم می‌کند.
- احتراق (Combustion): شمع جرقه‌ای ایجاد می‌کند و مخلوط متراکم شده را مشتعل می‌کند. انفجار حاصل پیستون را به سمت پایین می‌راند.
- تخلیه (Exhaust): پیستون به سمت بالا حرکت می‌کند و گازهای حاصل از احتراق را از طریق دریچه خروجی به بیرون می‌فرستد.
این چرخه به طور مداوم تکرار می‌شود و انرژی مورد نیاز برای حرکت خودرو را فراهم می‌کند. حال چه قطعاتی این کارها را انجام می‌دهند.
مهم‌ترین قطعات موتور خودرو
ابتدا برای شما یک جدول خلاصه از قطعات موتور خودرو آماده کرده‌ایم. اگر به دنبال توضیحات کامل تر هستید؛ به خواندن ادامه دهید.
| قطعه | کاربرد |
| بلوک موتور | نگهداری قطعات اصلی موتور، ایجاد ساختار اصلی |
| سیلندر | محل انجام احتراق و حرکت پیستون |
| پیستون | دریافت نیروی احتراق و انتقال آن به میل لنگ |
| رینگ پیستون | آب‌بندی سیلندر، جلوگیری از نشت گاز و روغن، انتقال حرارت |
| میله اتصال | انتقال حرکت پیستون به میل لنگ |
| میل لنگ | تبدیل حرکت خطی به دورانی، انتقال نیرو به گیربکس |
| سرسیلندر | نگهداری سوپاپ‌ها و شمع‌ها، ایجاد مسیر برای ورود هوا و خروج دود |
| سوپاپ | کنترل ورود و خروج هوا و دود به سیلندر |
| میل بادامک | باز و بسته کردن سوپاپ‌ها در زمان‌بندی مناسب |
| تسمه/زنجیر تایم | هماهنگ کردن حرکت میل لنگ و میل بادامک |
| شمع | ایجاد جرقه برای احتراق |
| انژکتور سوخت | تامین سوخت مورد نیاز برای احتراق |
| مخزن روغن | ذخیره و تامین روغن برای روانکاری |
| پمپ روغن | گردش روغن در موتور |
| فیلتر روغن | پاکسازی روغن از آلودگی‌ها |
| واتر پمپ | گردش آب خنک‌کننده |
| رادیاتور | خنک کردن آب خنک‌کننده |
| فلایویل | یکنواخت کردن چرخش میل لنگ |
بیشتر بخوانید: 50 تا از قطعات ضروری خودرو: راهنمای کامل
حال بیایید این قطعات موتور خودرو را بطور کامل تر بررسی کنیم.
اجزای اصلی موتور
در زیر، اجزای اصلی موتور خودرو به همراه عملکردشان شرح داده شده‌اند:
بلوک سیلندر (Engine Block)
بلوک موتور یا سیلندر، هسته اصلی و پایه موتور است. این قطعه معمولاً از جنس چدن یا آلیاژ آلومینیوم ساخته می‌شود و وظیفه اصلی آن، نگهداری و یکپارچه‌سازی سایر اجزای مهم موتور است.
بلوک موتور دارای سیلندرها (محل حرکت پیستون‌ها)، مجاری روغن برای روانکاری، و مجاری آب برای سیستم خنک‌کننده می‌باشد. طراحی بلوک موتور به گونه‌ای است که باید استحکام بالایی داشته باشد تا بتواند فشارهای ناشی از احتراق را تحمل کند.
بلوک موتور در واقع ساختار اصلی موتور را شکل می‌دهد و سایر اجزا بر روی آن نصب می‌شوند.
سیلندر (Cylinder)
سیلندرها محفظه‌های استوانه‌ای شکل در داخل بلوک موتور هستند که پیستون‌ها در آنها حرکت رفت و برگشتی انجام می‌دهند. تعداد سیلندرها در موتورهای مختلف، متفاوت است (مانند موتورهای 4 سیلندر، 6 سیلندر و غیره).
دیواره داخلی سیلندرها باید صاف و صیقلی باشد تا پیستون‌ها بتوانند به راحتی حرکت کنند و آب‌بندی مناسبی بین پیستون و سیلندر ایجاد شود. در داخل سیلندرها، مخلوط هوا و سوخت فشرده شده و سپس مشتعل می‌گردد که این فرآیند منجر به تولید نیرو می‌شود.
پیستون (Piston)
پیستون یکی از قطعات موتور خودرو، استوانه‌ای شکل است که در داخل سیلندر حرکت می‌کند. وظیفه اصلی پیستون، دریافت نیروی حاصل از احتراق مخلوط هوا و سوخت و انتقال آن به میل لنگ از طریق میله اتصال است.
پیستون‌ها معمولاً از جنس آلیاژ آلومینیوم ساخته می‌شوند تا سبک و مقاوم باشند. روی پیستون‌ها، شیارهایی برای نصب رینگ‌های پیستون وجود دارد که وظیفه آب‌بندی بین پیستون و سیلندر را بر عهده دارند.
رینگ پیستون (Piston Ring)
رینگ‌های پیستون، حلقه‌های فلزی هستند که روی پیستون نصب می‌شوند و وظایف مهمی را بر عهده دارند. این حلقه‌ها به آب‌بندی فضای بین پیستون و سیلندر کمک می‌کنند تا از نشت گازهای حاصل از احتراق و همچنین روغن به داخل سیلندر جلوگیری شود.
علاوه بر این، رینگ‌های پیستون نقش مهمی در انتقال حرارت از پیستون به دیواره سیلندر و در نتیجه، خنک کردن پیستون ایفا می‌کنند. رینگ‌های پیستون باید از جنس مقاوم در برابر حرارت و سایش ساخته شوند تا عمر طولانی داشته باشند.
میله اتصال (Connecting Rod)
میله اتصال، قطعه‌ای است که پیستون را به میل لنگ متصل می‌کند. وظیفه اصلی میله اتصال، انتقال حرکت خطی (رفت و برگشتی) پیستون به حرکت دورانی میل لنگ است.
میله اتصال باید از جنس مقاوم و سبک ساخته شود تا بتواند نیروهای زیادی را تحمل کند و باعث کاهش وزن کلی موتور شود. این قطعه در معرض تنش‌های زیادی قرار دارد، بنابراین طراحی و ساخت آن باید با دقت انجام شود.
میل لنگ (Crankshaft)
میل لنگ، محور اصلی موتور است که حرکت دورانی را تولید می‌کند. میل لنگ از طریق میله‌های اتصال به پیستون‌ها متصل می‌شود و با دریافت نیروی خطی از پیستون‌ها، آنها را به حرکت دورانی تبدیل می‌کند.
این حرکت دورانی، نیروی مورد نیاز برای حرکت خودرو را فراهم می‌کند. میل لنگ باید از جنس بسیار مقاوم ساخته شود تا بتواند تنش‌های پیچشی و خمشی زیادی را تحمل کند. این قطعه نقش حیاتی در عملکرد موتور دارد و باید به خوبی روانکاری شود.
سرسیلندر (Cylinder Head)
سرسیلندر، قسمتی است که در بالای بلوک سیلندر قرار می‌گیرد و محفظه احتراق را می‌پوشاند. این قطعه شامل سوپاپ‌ها، شمع‌ها (در موتورهای بنزینی)، انژکتورهای سوخت (در موتورهای انژکتوری) و مجاری ورودی و خروجی هوا و دود است.
سرسیلندر باید به طور کامل با بلوک سیلندر آب‌بندی شود تا از نشت گازهای حاصل از احتراق جلوگیری شود. طراحی سرسیلندر نقش مهمی در عملکرد موتور دارد و بر میزان راندمان و قدرت موتور تأثیر می‌گذارد.
سوپاپ (Valve)
سوپاپ‌ها از قطعات موتور خودرو هستند که در سرسیلندر قرار دارند و وظیفه باز و بسته کردن مجاری ورودی هوا و سوخت و خروجی دود را بر عهده دارند. سوپاپ‌ها به دو نوع تقسیم می‌شوند:
- سوپاپ ورودی (Intake Valve) که اجازه ورود مخلوط هوا و سوخت به داخل سیلندر را می‌دهد.
- سوپاپ خروجی (Exhaust Valve) که اجازه خروج گازهای حاصل از احتراق را می‌دهد.
باز و بسته شدن سوپاپ‌ها توسط میل بادامک کنترل می‌شود و زمان‌بندی دقیق آنها برای عملکرد صحیح موتور بسیار مهم است.
بیشتر بخوانید: لیست پرسودترین قطعات خودرو برای مکانیک‌ها و تامین کنندگان
میل بادامک (Camshaft)
میل بادامک، محوری است که دارای برجستگی‌هایی به نام بادامک (Cam) است. این بادامک‌ها با حرکت چرخشی خود، سوپاپ‌ها را باز و بسته می‌کنند. شکل و موقعیت بادامک‌ها تعیین می‌کند که سوپاپ‌ها در چه زمانی و چه مدت باز بمانند.
میل بادامک توسط تسمه تایم یا زنجیر تایم به میل لنگ متصل می‌شود و حرکت خود را از آن دریافت می‌کند. زمان‌بندی دقیق میل بادامک برای عملکرد صحیح موتور بسیار حیاتی است.
تسمه تایم/زنجیر تایم (Timing Belt/Chain)
تسمه تایم یا زنجیر تایم، یکی از قطعات موتور خودرو است که میل لنگ و میل بادامک را به هم متصل می‌کند و وظیفه هماهنگ کردن حرکت آنها را بر عهده دارد. این قطعه اطمینان می‌دهد که سوپاپ‌ها در زمان مناسب باز و بسته می‌شوند و پیستون‌ها در زمان مناسب در سیلندر حرکت می‌کنند.
اگر تسمه تایم پاره شود یا زنجیر تایم دچار مشکل شود، ممکن است زمان‌بندی موتور به هم بریزد و آسیب جدی به موتور وارد شود.
شمع (Spark Plug)
شمع، یکی دیگر از قطعات موتور خودرو است که در سرسیلندر قرار دارد و وظیفه ایجاد جرقه برای احتراق مخلوط هوا و سوخت در داخل سیلندر را بر عهده دارد. شمع‌ها دارای یک الکترود مرکزی و یک الکترود بدنه هستند که با ایجاد ولتاژ بالا بین آنها، جرقه ایجاد می‌شود.
شمع‌ها باید به طور دوره‌ای تعویض شوند تا عملکرد صحیح موتور حفظ شود.
انژکتور سوخت (Fuel Injector)
انژکتور سوخت، قطعه‌ای است که سوخت را به صورت پودر به داخل سیلندر یا مجرای ورودی هوا تزریق می‌کند. انژکتورها توسط سیستم مدیریت موتور کنترل می‌شوند و مقدار سوخت تزریق شده را بر اساس نیاز موتور تنظیم می‌کنند.
انژکتورها باید تمیز و سالم باشند تا سوخت را به درستی پودر کنند و احتراق به طور کامل انجام شود.
مخزن روغن (Oil Pan)
مخزن روغن، محفظه‌ای است که در پایین موتور قرار دارد و وظیفه ذخیره روغن موتور را بر عهده دارد. این مخزن معمولاً از جنس فولاد یا آلومینیوم ساخته می‌شود و دارای یک درپوش تخلیه روغن است که برای تعویض روغن استفاده می‌شود.
پمپ روغن (Oil Pump)
پمپ روغن، وظیفه گردش روغن در موتور را بر عهده دارد. این پمپ روغن را از مخزن روغن می‌کشد و آن را با فشار به سمت قطعات مختلف موتور (مانند یاتاقان‌ها، پیستون‌ها و میل لنگ) می‌فرستد تا آنها را روانکاری کند.
فیلتر روغن (Oil Filter)
فیلتر روغن، یکی دیگر از قطعات موتور خودرو است که وظیفه پاکسازی روغن از ذرات معلق و آلودگی‌ها را بر عهده دارد. این فیلتر روغن را تصفیه می‌کند و از ورود ذرات آلوده به قطعات حساس موتور جلوگیری می‌کند. فیلتر روغن باید به طور دوره‌ای تعویض شود تا عملکرد صحیح خود را حفظ کند.
واتر پمپ (Water Pump)
واتر پمپ، وظیفه گردش آب خنک‌کننده در سیستم خنک‌کننده موتور را بر عهده دارد. این پمپ آب را از رادیاتور می‌کشد و آن را به سمت موتور می‌فرستد تا گرمای موتور را جذب کند و سپس آب گرم شده را به رادیاتور برمی‌گرداند تا خنک شود.
رادیاتور (Radiator)
رادیاتور، وظیفه خنک کردن آب خنک‌کننده را بر عهده دارد. رادیاتور از لوله‌های باریک و پره‌های زیادی تشکیل شده است که به آب خنک‌کننده اجازه می‌دهد تا گرمای خود را به هوا منتقل کند.
فلایویل (Flywheel)
فلایویل، دیسک سنگینی است که به انتهای میل لنگ متصل می‌شود و وظیفه ذخیره انرژی جنبشی و یکنواخت کردن چرخش میل لنگ را بر عهده دارد. فلایویل از لرزش موتور جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود موتور به طور نرم و روان کار کند.
نتیجه‌گیری
موتور خودرو یک سیستم پیچیده و دقیق است که از هماهنگی بین اجزای مختلف تشکیل شده است. شناخت این اجزا و عملکرد آنها به درک بهتر نحوه کارکرد خودرو و نگهداری صحیح آن کمک می‌کند. تعمیر و نگهداری منظم موتور، از جمله تعویض به موقع روغن و فیلترها، می‌تواند عمر مفید موتور را افزایش دهد و از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند.
تامین قطعات خودرو در ایران
همانطور که بالاتر هم گفتیم بازار خودرو، در حال تغییر و پیشرفت است؛ تولیدکنندگان مختلف در این حوزه فعالیت می‌کنند و متاسفانه با تورم‌ها برای برخی از آنها کیفیت معیاری بی ارزش محسوب می‌شود. در نتیجه مهم است که در این زمان شما بتوانید برندهای خوب و معتبر را برای همکاری یا حتی برای استفاده شخصی خودروهای خود پیدا کنید.
کارماتک با تامین قطعات خودرو خصوصا قطعات دیفرانسیل و گیربکس، سعی دارد با حمایت مشتریان وفادار خود به‌زودی دامنه فعالیت خود را گسترش داده و در زمره بزرگترین تامین کنندگان قطعات خودرو در کشور قرار گیرید. شما نیز در این راه همراه ما باشید!
منبع: